1.
Przedmiot
opracowania
Przedmiotem opracowania był projekt techniczny ogrodzenia
starego zabytkowego cmentarza położonego w Gliwicach przy
ulicy Robotniczej (d. Kalidestraße)
2.
Rys
historyczny –
p. Historia
Wokół huty i odlewni powstała dzielnica Eisengießerei
– z własną szkołą, gospodą.

W
1808 r. Zarząd huty założył dla pracowników cmentarz.
Zaprojektowany został na planie prostokąta –
rozplanowany symetrycznie w stosunku
do obsadzonej drzewami głównej alei i stał się
miejscem ostatniego spoczynku dla wielu prominentnych osobistości
związanych z gliwickim przemysłem.
Jeszcze w roku 1949 cmentarz był wprawdzie lekko zaniedbany,
ale nie zniszczony, odbywały się tam jeszcze pochówki.
Dopiero na początku lat 50-tych –
na polecenie lokalnego dygnitarza partyjnego
przeprowadzono akcję metodycznej dewastacji cmentarza poprzez
usuwania niemieckich napisów z nagrobków, tablice żeliwne
odkręcano, a z kamiennych skuwano napisy –
czasami pozostawiając "gołe" daty, lub rozbijano
je na drobne kawałki. Później cmentarz pozbawiony odgórnej
opieki, został wydany na pastwę złodziei, którzy płyty
granitowe i marmurowe odsprzedawali jako kamień, a unikatowe
elementy żeliwne oddawali na złom. Coraz bardziej zrujnowaną
nekropolię zarastał bluszcz i siewki drzew. W przeddzień
Nowego Roku 2004 ukradziono ostatni z pięknych żeliwnych
„płotków” które niegdyś stanowiły o urodzie
cmentarza.
Wg opowiadań osób mieszkających w sąsiedztwie oryginalne
ogrodzenie wywiózł i przywłaszczył sobie ... Później
cmentarz ogrodzono siatką drucianą w ramach z kątowników,
mocowanych do szyn stalowych zakotwionych w fundamencie. W
ostatnich latach i ona stała się przedmiotem grabieży. Również
płyty nagrobne i mniejsze nagrobki spotykał nie lepszy los.
Sąsiedzi cmentarza widzieli jak podczas wznoszenia budynku w
granicy z cmentarzem, wrzucano je do fundamentów, jeden z
takich dziecięcych nagrobków został odnaleziony podczas
prac przy remoncie fundamentu ogrodzenia.
3.
Stan
istniejący
Cmentarz zlokalizowany jest na prostokątnej działce o
wymiarach 74 x
77 m
. Jego oś stanowi aleja obsadzona drzewami. Kiedyś jej
zamknięciem była kaplica grobowa hrabiego Einsiedela,
zachował się umieszczony niegdyś przed nią krzyż.

4.
Założenia
opracowania
Zachowało się niewiele fotografii obrazujących wygląd
rzeczywisty cmentarza, ale
wiadomo jak wyglądało oryginalne ogrodzenie. Niestety
w chwili obecnej zaprojektowanie ogrodzenia żeliwnego jest z
uwagi na plagę kradzieży zbyt ryzykowne.




Po przeprowadzeniu wizji ogrodzeń kościołów, cmentarzy i
parków z tego samego okresu historycznego zdecydowałam się
na zaprojektowanie ogrodzenia w formie muru kamiennego z prześwitami
zamkniętymi przęsłami stalowymi
nawiązującymi rysunkiem do ogrodzenia
oryginalnego.



Początkowo
przewidywałam mur ceglany – jak w podobnym cmentarzu
ewangelickim w dzielnicy Borsig w Zabrzu-Biskupicach, jednak
na korzyść kamienia przemówiła możliwość wykorzystania
zachowanej konstrukcji istniejącego do niedawna ogrodzenia
(nie było to już ogrodzenie oryginalne, jednak wykorzystanie
tej konstrukcji dobrze osadzonej w fundamencie, pozwoliło
zminimalizować prace).


5.
Elementy
ogrodzenia:
5.1.
Brama
Przewiduje się tylko jeden wjazd na teren cmentarza –
od strony ulicy Robotniczej – bramą szerokości
3 m
5.2.
Furtki
Projektowane są dwie furtki na zamknięciach centralnej alei.
5.3.
Przęsła
murowane
Mur z kamienia łamanego grubości 20-
25 cm
posadowiony na istniejącym fundamencie, wzmocniony w fugach
co ok.
50 cm
prętami o
12 mm
przyspawanymi do istniejących szyn. Słupy 40 x
40 cm
–
murowane z kamienia wokół istniejących rdzeni kotwionych w
fundamencie, w miejscach gdzie brak istniejących szyn, należy
wykonać rdzenie żelbetowe zbrojone 4o16
5.4.
Przęsła z
miejscem na wmurowanie tablic
Słupy j.w. Mur o grubości wyjściowej max
20 cm
, z „parapetami” stabilizującymi wmurowane w
przyszłości tablice. Zaleca się zagęszczone zbrojenie fug
– co ok. 25-
30 cm
5.5.
Przęsła ażurowe
Projektowane przęsła nawiązują do rysunku ogrodzenia
oryginalnego. Zaprojektowano 3 typy wymiarowe, aby jak
najlepiej wpasować się w zastane rozstawy rdzeni.
5.6.
Tablice
informacyjne
Z uwagi na historyczny charakter cmentarza i mała o nim wiedzę,
niezbędne wydaje się umieszczenie na cmentarzu tablic
informacyjnych. Proponuje się miejsce na tle przybudowanego z
zewnątrz do ogrodzenia budynku gospodarczego – w narożniku
północno-wschodnim. Projekt tablic stanowi przedmiot odrębnego
opracowania
5.7.
Portyk
W obecnej sytuacji odbudowa kaplicy grobowej zamykającej aleję
od strony południowo-zachodniej
nie wydaje uzasadniona, proponuje się natomiast
wybudowanie w tej jej części, która znajdowała się w obrębie
cmentarza, portyku o dwóch szeregach kolumn i proporcjach
frontonu kaplicy. Wybudowanie tego portyku, umieszczenie w nim
elektronicznego punktu informacyjnego
oraz sprowadzenie na cmentarz posągów „lwów czuwających”
stanowić będzie ukoronowanie prac rekonstrukcyjnych na
cmentarzu.
6.
Spis
rysunków
1. Sytuacja
skala 1 :
500
2. Inwentaryzacja
skala 1 :
250 pdf
386 kB

3.
Rzut –
rysunek zestawczy
skala 1 :
250, 1 : 20 pdf
159 kB

4.
Rozwinięcia
skala 1 :
200 pdf
990 kB

5.
Przęsła ażurowe
skala 1 :
20, 1 :
5 pdf
126 kB

5a.
Przęsła ażurowe
skala 1 :
20 pdf
82 kB

6.
Brama i furtka
skala 1 :
20 pdf
137 kB

7.
Tablice informacyjne
skala 1 :
50 pdf
90 kB

|