John Baildon

Cmentarz Hutniczy w Gliwicach / Der Hüttenfriedhof in Gleiwitz

Biografie pochowanych osób / Biografien

John Baildon

11.12.1772 – 7.08.1846

[3]
Urodził się w Larbert koło Edynburga. Ojciec William Baildon wywodził się ze starego rodu Baildonów, który od XII wieku żył w miejscowości Baildon w hrabstwie York, niedaleko Bradford – dokładnie nie wiadomo kiedy rodzina przeprowadziła się do Szkocji. Studiował mechanikę i hydraulikę, a później pod kierunkiem ojca, inżyniera hutnika Wiliama Baildona, terminował w zakładach hutniczych w Carron. Jesienią 1793 roku przyjechał do Tarnowskich Gór na zaproszenie hrabiego Redena. Powierzono mu stanowisko doradcy technicznego przy budowie Królewskiej Odlewni Żelaza w Gliwicach. Równolegle projektował wraz z Redenem Sztolnię Dziedziczną w Zabrzu oraz prowadził modernizację huty Malapane w Ozimku, gdzie uruchomił wydział produkcji elementów mostowych. W styczniu 1798 roku został mianowany rządowym doradcą technicznym do spraw rozwoju przemysłu hutniczego na Górnym Śląsku. Nadzorował budowę Królewskiej Huty Żelaza w dzisiejszym Chorzowie, uruchomił też hutę Hohenlohe w Bytkowie, w Sławięcicach i zakłady przemysłowe dla zakonu cystersów w Rudach. W okresie wojen napoleońskich modernizował zakłady we Frydlandzie na Morawach. Po powrocie założył kopalnię rudy cynkowej w Brzozowicach oraz huty cynku „Nowa Helena” i „Szarlej”. Swój majątek zainwestował w 1823 roku w budowę huty nad rzeką Rawą.

26 czerwca 1804 roku ożenił się z młodszą o 12 lat, podobno niezwykle piękną gliwiczanką, Heleną Antonią Galli, córką bogatego kupca włoskiego pochodzenia Franciszka i osiedlił się na stałe w Gliwicach. Młoda para zamieszkała w kamienicy na gliwickim rynku. Do czasu przeprowadzonych przez pana Piotra Boronia badań panowała opinia, że była to kamienica Gallich, jednak w rzeczywistości Baildon zakupił i znacznie rozbudował kamienicę nr 17.
Mieli siedmioro dzieci: August Wilhelm – 24.04.1805–28.08.1833 Johannes Franciscus Adamus – 6.03.1808– Franz Gallus Joseph Leopold – 16.04.1810– Johanna Marianna Helena – 24.06.1813–10.10.1813 Alfred Adam – 15.04.1817– Maria Helena Hedwiga von Strachwitz – 24.07.1820–6.07.1850 Artur Adam John – 6.10.1822–5.01.1909	[1] str. 393

John Baildon wurde am 11. Dezember 1772 in Larbert bei Edinburgh geboren. Er studierte Mechanik und Hydraulik, dann unter der Leitung seines Vaters, Hütteningenieurs William Baildon, praktizierte in Hüttenbetrieben in Carron. Im Herbst 1793 wurde von Graf Reden nach Tarnowitz eingeladen. Man hat ihm die Stelle des technischen Beraters bei dem Aufbau der Königsgiesserei in Gleiwitz anvertraut. Gleichzeitig entwurf er mit Reden den Hauptschlüsselerbstollen in Hindenburg und führte die Modernisierung der Malapane Hütte in Malapane, wo er die Abteilung der Herstellung der Brückenelemente eröffnete. Im Januar 1798 wurde zum Regierungsberater für die Entwicklung der Stahlindustrie in Oberschlesien ernannt.

Er betreute den Bau der Königlichen Eisenwerke in heutigem Chorzów, startete das Stahlwerk in Slaventzitz und Industrieanlagen für den Zisterziensern in Gross Rauden. Während der napoleonischen Kriege modernisierte die Betriebe in Frydland in Mähren. Bei seiner Rückkehr gründete er eine Zinkerzmine in Brzozowice und die „Neue Helene” und „Scharley” Zinkhütten. Er investierte sein Vermögen im Jahre 1823 in den Bau eines Stahlwerks an der Rawa.

Nach der Heirat im Jahre 1804 mit der 12 Jahre jüngeren Helene Antonie Galli, einer der wohl schönsten Gleiwitzerinnen, ließ er sich in der Stadt Gleiwitz nieder, die zu seinem ständigen Wohnsitz wurde. Helenas Vater, Franz Galli, war einer der reichsten Gleiwitzer Kaufleute (die Familie stammte aus Italien). Das junge Paar zog in ein Bürgerhaus am Gleiwitzer Markt ein. Helena brachte sieben Kinder zur Welt – fünf Söhne und zwei Tochter.

Übersetzung: Krystyna Koch

John Baildon was born in Larbert near Edinburgh on the 11^th of December 1772. He studied mechanics and hydraulics, and then under direction of the father, of engineer of the Wiliam Baildona mill worker, was apprenticed to smelting units in Carron. With autumn of 1793 arrived in Tarnowskie Góry for inviting the Redena count. A position of a consulting engineer was entrusted him at construction of the Royal Foundry of Iron in Gliwice. Parallel he designed the Inherited Drift along with Reden in Zabrze as well as conducted the modernization of the Malapane mill in Ozimek, where the department started production of elements of tolls. In January 1798 he was appointed a government consulting engineer for of development of the smelting industry on Upper Silesia.

He supervised construction of Royal ironworks in today's Chorzów, started also a mill up in Sławięcice and industrial plants for the order of Cistercian monks in Rudy. In the period of Napoleonic wars he modernised units in Frydland on Moravia. On his return he put the mine of zinc ore on into Brzozowice and milles of zinc „New Helena” and „Szarlej”. One's wealth invested milles in 1823 in construction on the river with Rawa.

He settled down in Gliwice with his wife Helen Antonie Galli. They got married in 1804, she was 12 years younger and they say that she was very beautiful. Her father, Francis was a rich merchant, his family originated from Italy. John and Helen were living in a house on the market square, they had 7 children – 5 boys and 2 girls.

Translation: Ewa Hordyniak

opracowanie: Małgorzata Malanowicz

Baildon nabył też posiadłość w Łubiu – gdzie w 1860 roku jego syn Artur wzniósł dla rodziny okazały pałac. Po nacjonalizacji uległ znacznym zniszczeniom, odrestaurowano go na początku lat 90-tych, dziś mieści się w nim Dom Pomocy Społecznej. John Baildon besaß auch ein Landgut in Łubie, wo sein Sohn Arthur ein Familienschloss erbaute. Nach der Nationalisierung von 1945 verfiel das Schloss allmählich, bis man es zu Anfang der 90er Jahre wieder restaurierte. Heute gibt es dort ein Haus für Sozialhilfe. Baildon bought also an estate in Łubie, where his son Arthur built a palace for the family in 1860. After the nationalization it was seriously damaged, it was renovated at the beginning of 1990-ties, now there is a house of social care.


Zdjęcia z archiwum rodziny Baildon otrzymałam 14.02.2008 r. od ś.p. Stanisława Parkitnego, dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Łubiu

Po śmierci Franciszka Galli John Baildon stał się właścicielem posiadłości w Bełku, należał do niej majątek ziemski oraz dwie kopalnie węgla: Helena i Pax. Następcą Johna Baildona został jego syn Artur, który w 1852 r. odsprzedał dobra Antoniemu Gemanderowi. Do rodziny należała również posiadłość w Pogrzebieniu. Zur Familie Baildons gehörte auch die Schlösser in Bełk und Pogrzebien. The Palaces in Bełk and Pogrzebień also belonged to the Baildon family.

archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach

Baildon przyjechał do Tarnowskich Gór jesienią 1793 r. na zaproszenie Fryderyka Redena – dyrektora Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu. Prawdopodobnie Redenowi polecił go John Smeaton, przyjaciel ojca, człowiek o ugruntowanej w Europie sławie znawcy techniki hutniczej. W tym samym roku wraz z Johannem Wilhelmem Schulze (późniejszym dyrektorem Odlewni Gliwickiej) odbył długą, trwającą kilka miesięcy, podróż studyjną do Anglii w celu zapoznania się z najnowszymi osiągnięciami techniki hutniczej. John Baildon miał wówczas zaledwie 21 lat. Mimo tak młodego wieku powierzono mu stanowisko doradcy technicznego przy budowie Królewskiej Odlewni Żelaza w Gliwicach. Główne zadanie Baildona polegało na zaprojektowaniu i nadzorowaniu budowy wielkiego pieca hutniczego opalanego koksem. Zadanie to zostało wykonane, choć nie bez trudności i jesienią 1796 roku nastąpił rozruch. Im Herbst 1793 kam John Baildon auf Einladung von Friedrich Reden nach Tarnowitz (Tarnowskie Góry). Zu dieser Zeit war Reden der Direktor des Oberbergbauamtes in Breslau. Baildon war damals 21 Jahre alt und trotz seines jungen Alters beauftragte man ihn mit der Stelle des technischen Beraters beim Bau der Königlichen Eisengießerei zu Gleiwitz. Seine Hauptaufgabe bestand in den Entwurfsarbeiten und der Bauaufsicht des Kokshochofens. Trotz vieler Schwierigkeiten wurde dieses Unternehmen erfolgreich beendet und im Herbst 1796 nahm man die Gießerei in Gang. Es war der erste außerhalb Englands befindliche Hochofen dieser Art in Europa. John Baildon came to Tarnowskie Góry in Autumn 1793, because of the invitation of count Fryderyk Reden. John Baildon was 21 years old at that time. Despite the fact of being young he became an adviser and main engineer in constructing the Royal Cast Iron Foundry. His main task was to design the big coke furnace and to control its construction. In spite of the many difficulties the furnace was put into operation in Autumn 1796. It was the first furnace (except England) in Europe.

Diorama w Deutches Museum Monachium. Zdjęcie: Ireneusz Czaja

Równolegle z pracami w Gliwicach, prowadził Baildon modernizację huty Malapane w Ozimku. Zaprojektowana przez Baildona odlewnia luf armatnich była najnowocześniejsza i najwydajniejsza w Królestwie Pruskim. Parallel zu den Arbeiten in Gleiwitz leitete Baildon die Hüttenmodernisierungen in Mała Panew und Ozimek. Die von Baildon entworfene Gießerei der Kanonenläufe war das modernste und leistungsfähigste Werk in Preußen. Simultaneously Baildon modernized the “Mała Panew” Steelworks in Ozimek. A foundry of gun-barrels designed by him was the most modern and efficient in Prussia.
Muzeum w Gliwicach mgl_sz_03258

Jednocześnie uruchomił wydział produkcji elementów mostowych. Zbudowano z nich pierwsze na Śląsku mosty żelazne: w 1796 roku nad rzeką Strzegomką w Łażanach, a w 1827 roku istniejący do dziś wiszący most nad Małą Panwią w samym Ozimku. Gleichzeitig brachte er die Produktionsabteilung für die Herstellung der Brückenelemente in Gang. Die ersten Eisenbrücken erbaute man 1796 über dem Fluss Strzegomka in Lazany. 1827 errichtete man eine weitere Brücke, und zwar die Hängebrücke in Ozimek, die bis heute über dem Fluss Mała Panew existiert. He also started a section of bridge parts constructions. First iron bridges in Silesia were produced there: in 1796 bridge over Strzegomka river in Lazany and in 1827 bridge over Mała Panew in Ozimek (still existing).

Juros J.T.; Mosty z Pruskiej Królewskiej Huty Malapane w Ozimku, Ozimek 2009, str.24	litografia Ernst Knippel – Muzeum w Gliwicach mgl_sz_00506

Jego niezwykła pracowitość, energia i talent spowodowały, ze w styczniu 1798 r. został mianowany rządowym doradcą technicznym do spraw rozwoju przemysłu hutniczego na Górnym Śląsku. Na tym stanowisku przyszło Baildonowi realizować największe przedsięwzięcie przemysłowe ówczesnej Europy. Pod kierownictwem Redena, wspólnie z Johannem Weddingiem nadzorowali budowę Królewskiej Huty Żelaza w dzisiejszym Chorzowie, która stała się nie tylko największym, ale i najnowocześniejszym zakładem metalurgicznym w Europie. Seine außerordentliche Arbeitstüchtigkeit, Energie und sein Talent verursachten, dass Baildon im Januar 1798 zum technischen Berater der Regierung berufen wurde. In dieser Funktion war er für die Entwicklung des Hüttenwesens in Oberschlesien verantwortlich. Auf diesem Posten realisierte er ebenfalls die größten technischen Bauinvestitionen damaligen Europas. Unter der Führung von Reden gemeinsam mit John Wedding beaufsichtigte er den Bau der Königlichen Eisenhütte in Chorzów. Sie wurde zum modernsten wie auch zum größten Metallurgiewerk Europas. His uncommon diligence, energy and talent caused that in January 1798 ha was appointed a state technical adviser of the steelworks industry on the Upper Silesia. At this post he was realizing the biggest industrial enterprise in Europe of those years. Under the management of Reden, in cooperation with Jan Wedding he controlled the build of Royal Steelworks in Chorzów, which became the biggest and the most modern metallurgical works in Europe.

litografia Ernst Knippel – Muzeum w Gliwicach mgl_sz_00504_01

Uruchomił też hutę w Sławięcicach i zakłady przemysłowe dla zakonu cystersów w Rudach. W okresie wojen napoleońskich wyjechał na Morawy, gdzie unowocześnił zakłady we Frydlandzie. Baildon betreute darüber hinaus den Hüttenbau in Sławęcice und die neuen Industriewerke des Zisterzienserordens in Rauden (Rudy). Zur Zeit der napoleonischen Kriegen begab er sich nach Mähren, wo er die Produktionswerke in Friedland modernisierte. Baildon also put into service a steelworks in Sławięcice and a factory for the Cistercian monastery in Rudy. During the wars of Napoleon he went to Moravia, where he modernized the industry works in Frydland.

litografia Ernst Knippel – Muzeum w Gliwicach mgl_sz_00497

Po powrocie na Śląsk założył kopalnię rudy cynkowej w Brzozowicach oraz hutę cynku „Nowa Helena“ i „Szarlej“. Nach seiner Rückkehr nach Schlesien gründete er die Zinkgrube in Brzozowice und des weiteren die Zinkhütte „Neue Helena“ und „Scharlej“. After he came back to Silesia, he started a zinc mine in Brzozowice and „New Helen“ and „Szarlej“ Steelworks.
Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu


Swój dorobek materialny ulokował w 1823 roku w budowę huty swojego imienia nad rzeką Rawą. Sein Vermögen investierte er 1823 in den Bau einer neuen Hütte am Fluss Rawa, die nach seinem Namen benannt werden sollte. His invested all his possessions to build a steelworks in Katowice-Dąb (later named „Baildon”), near Rawa river.
Muzeum w Gliwicach

John Baildon zmarł 7 sierpnia 1846 roku (OW nr 32 z dnia 11.08.1846 r.) i został pochowany na Cmentarzu Hutniczym. John Baildon starb am 7. August 1846 und wurde auf dem Ironworks Cemetery beigesetzt. John Baildon died on August 7, 1846 and is buried at the Steelworkers‘ Cemetery. Jego żona Helena zmarła 13 lat później, 11 grudnia 1859 roku. (OW nr 51 z dnia 20.12.1859 r.)	Archiwum Państwowe w Katowicach, Oddział w Gliwicach

Księgi parafialne kościoła p.w. Wszystkich Świętych

familysearch.org

Tłumaczenia: Staflik

26.06.1804 r. – ślub Johna Baildona i Heleny Galli

– chrzciny Wilhelma

9.03.1808 r. – chrzciny Jana
Der Tag, an welchem die Taufe verrichtet den 9 Maertz /1808/ aus Gleiwitz Wesentliche Anmerkung bey den vorkommenden Taufen aus §2 des Reglements Wurde ein Knabe Joannes Franciscus Adamus des Königlich Maschinen Inspector Herrn Johann Baildon von seiner Gattin Helena gebohrene Galli den 6ten dieses um 4 Uhr des Morgens gebohrner Knabe vom Pfarrer Felix Talbers getauft. Taufzeugen: der Groß Vater des Kindes Kaufmann Frantz Galli, Leopold Boenisch, Frau Johanna Hermann, Frau Francisca Weynhold und Frau Leopoldina Schwürtz als Stellvertreterin der Frau Johanna Hermann Anzahl der Getauften, nach ihrem Geschlecht und Umständen: /zaznaczono/ Knäblein, eheliche	Dzień, w którym udzielono chrztu 9 marca /1808/ z Gliwic Ważniejsze uwagi związane z udzielonym chrztem wg §2 regulaminu Ochrzczony został chłopiec Joannes Franciscus Adamus /syn/ królewskiego inspektora maszynowego Johanna Baildona urodzony przez jego małżonkę Helenę z domu Galli 6 /marca/ o 4 rano. Chrztu udzielił ksiądz Felix Thaller. Świadkowie: dziadek dziecka kupiec Frantz Galli, Leopold Boenisch, Pani Johanna Hermann, Pani Francisca Weynhold i Pani Leopoldina Schwürtz jako zastępczyni Pani Johanny Hermann Liczba ochrzczonych wg płci i okoliczności /zaznaczono/ chłopiec, ślubny

16.04.1810 r. – chrzciny Franza

1.07.1813 r. – chrzciny Johanny

1.07.1813 r. – chrzciny Alfreda Z powodu gorączki szkarlatynowej, na polecenie lekarza Pana Pedel, ochrzczony został w domu bez zwyczajowych ceremonii kościelnych przez arcyprezbitera P. Thaller´a, syn inpektora Huty Królewskiej Johanna Baildon´a i jego małżonki Heleny z domu Galli. Po odzyskaniu zdrowia przez dziecko dokonano 29 kwietnia tego samego roku chrztu w kościele parafialnym i nadano mu imiona Alfred Adam. Chrzestni: Pan William Baildon z Seipenau na Morawach reprezentowany przez Pana Caspara Czastka, arcyprezbiter i proboszcz z Lohnau Pan Polomski reprezentowany przez Pana Franza Galli juniora i Pani Caroline Galli, żona Franza seniora, z domu Weinhold. Ceremonia chrztu odbyła się 15 kwietnia.

13.08.1820 r. – chrzciny Marii

27.10.1822 – chrzciny Artura


notatka na górze po lewej: die Tochter des Herrn Baildon ist sub A eingetragen wpis pod Lit. A den 14 October Gleiwitz Ist die Tochter des General Hütten Inspector H. Johann Baildon Namens Marianna Helena in der Gallischen Gruft begraben. Starb den 18ten 15 Wochen An Kraempfen	notatka na górze po lewej: Córka Pana Baildona jest wpisana pod literą A wpis pod Lit. A 14 października pochowano w Gliwicach w grobowcu rodziny Galli Mariannę Helenę, córkę Generalnego Inspektora Huty, Pana Johanna Baildona. Zmarła 10 /października/ w wieku 15 tygodni na kolki

Groby członków rodziny Baildon

Gräber von Mitgliedern der Familie Baildon

Na przykościelnym cmentarzyku w Łubiu spoczywają członkowie rodziny – żona Johna Helena, syn Artur, wnuk Artur i członkowie kolejnych generacji. Auf dem an die Kirche grenzenden Friedhof ruhen Baildons Familienmitglieder – seine Frau Helene, sein Sohn Arthur und sein Enkelkind Arthur wie auch weitere Familienmitglieder der späteren Generationen. „Gesegnet seien die Verstorbenen, denn sie ruhen nach ihrer Arbeit, und ihre Werke legen Zeugnis davon ab.“ Solch ein Epitaph blieb am Grab Arthur Baildons erhalten. Nearby the church in Łubie, on the small cemetery some members of the family are buried: Baildon’s wife Helen, his son Arthur, grandson Arthur and the members of next generations. “Dead are blessed, because they rest after work and their works bespeak of them” – such epitaph we can see on the tomb of Arthur Baildon. It was undoubtedly a motto of him and his father.


Dwoje dzieci Johna i Heleny Baildonów – syn William (1805– 1833) i córka Maria (1820–1850) po mężu Aleksandrze hrabina von Strachvitz spoczywa na zabytkowym cmentarzu w Bełku. Zwei Kinder von John und Helene Baildon, das heißt der Sohn William (1805–1833) und die Tochter Maria (1820–1850), die den Grafen Alexander von Strachvitz heiratete, ruhen auf dem unter Denkmalschutz stehenden Friedhof in Bełk. Two children of John and Helen – William (1805–1833) and Maria (1820–1850; married with count von Strachwitz) are buried on the monumental cemetery in Bełk.

„..14 października pochowano w Gliwicach w grobowcu rodziny Galli Mariannę Helenę, córkę Generalnego Inspektora Huty, Pana Johanna Baildona...” Prawdopodobnie również tam pochowano pozostałe zmarłe młodo dzieci.