Theodor Erdmann Kalide urodził się w Chorzowie jako syn Johanna i Charlotty z domu Beck. 14 lutego roku został ochrzczony w kościele ewangelicko-augsburskim w Tarnowskich Górach, gdyż parafia w Królewskiej Hucie nie posiadała jeszcze własnej świątyni. (W księdze parafialnej prowadzonej od 1791 roku zachował się wpis aktu chrztu).

Theodor Erdmann Kalide wurde in Königshütte / Chorzów als Sohn von Johann Kalide und Charlotte Beck geboren. Am 14. Februar 1801 wurde er in der evangelisch-augsburgischen Kirche in Tarnowitz / Tarnowskie Góry getauft, da die Gemeinde in Königshütte noch nicht über ein eigenes Gotteshaus verfügte. (In dem seit 1791 geführten Gemeindebuch hat sich der Eintrag des Taufaktes erhalten).

RODZINA

fot.: Jolanta Zygmunt-Więzik 

Jego postać upamiętnia nazwa ulicy w Chorzowie, przy której stoi jego rodzinny dom, w 1958 roku zmieniona na ul. Rogowskiego i przywrócona 10 lutego 1992 roku.

W dniu 8 lutego 1886 roku grono bywalców gospody Wandla ufundowało marmurową tablicę pamiątkową wmurowaną we frontową ścianę domu Kalidego. (Warto wspomnieć, że gospoda Wandla w Królewskiej Hucie stała w miejscu późniejszego hotelu „Graf Reden”, czyli budynku, w którym obecnie mieści się Teatr Rozrywki).

Heute erinnert an ihn wieder der Name der Straße in Königshütte, in der sein Elternhaus gestanden hatte. Der Straßenname war 1958 in ulica Rogowskiego geändert worden, wurde aber am 10. Februar 1992 wiederhergestellt.

Am 8. Februar 1886 stiftete eine Gruppe von Gästen des Wirtshauses Wandel eine Gedenktafel aus Marmor, die in die Fassade von Kalides Elternhaus eingemauert wurde. (Es sei hier daran erinnert, dass das Wirtshaus Wandel in Königshütte dort stand, wo sich später das Hotel „Graf Reden“ befand, also das Gebäude, in dem heute das Unterhaltungstheater (Teatr Rozrywki) untergebracht ist).

Oberschlesien im Bild

Szkołę podstawową ukończył w Chorzowie Starym, a w 1816 roku rozpoczął naukę w gimnazjum w Gliwicach. Idąc w ślady starszego brata Wilhelma, podjął w 1817 roku pracę w modelarni odlewów artystycznych Huty Gliwickiej (dzisiejsze Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych) jako uczeń Fryderyka W. L. Beyerhausa. W roku 1819 zaczął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie, początkowo w klasie rysunku u prof. Gottfrieda Schadowa, a następnie przeniósł się do pracowni Christiana Raucha – obaj uważani byli za najwybitniejszych artystów rzeźbiarzy w królestwie. Po ponad dziesięcioletniej nauce i praktyce u Raucha, w 1831 roku Theodor Kalide został mianowany „Artystą Akademickim w dziedzinie rzeźby i cyzelowania” i rozpoczął w Berlinie samodzielną działalność artystyczną.

Er absolvierte die Grundschule in Chorzow / Chorzów Stary, und ab 1816 ging er auf das Gleiwitzer Gymnasium. Er folgte den Spuren seines älteren Bruders Wilhelm und nahm 1817 als Schüler von Friedrich W.L. Beyerhaus die Arbeit in der Modellwerkstatt für Kunstabgüsse der Gleiwitzer Hütte (den heutigen Gleiwitzer Werken für technische Anlagen / Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych) auf. 1819 begann er das Studium an der Preußischen Akademie der Künste in Berlin, anfangs in der Zeichenklasse von Professor Johann Gottfried Schadow; danach wechselte er ins Atelier von Christian Rauch. Beide galten als die herausragendsten Bildhauer im Königreich Preußen. Nach über zehn Jahren Studium und Praxis bei Rauch wurde Theodor Kalide im Jahr 1831 als Bildhauer und Ziseleur zum „akademischen Künstler“ ernannt. Damit begann er, selbständig in Berlin zu arbeiten.

DZIEŁA

Po zakończeniu studiów do końca życia współpracował z odlewnią w Berlinie i z gliwicką hutą. Był jedynym artystą rzeźbiarzem i modelarzem w dziejach huty posiadającym wyższe wykształcenie plastyczne. W tym okresie (lata 20. XIX wieku) produkcja artystyczna huty była wysoko rozwinięta – zamówienia napływały z całej Europy. Prace Kalidego znano i podziwiano w wielu krajach, lecz mimo to często borykał się on z problemami finansowymi. W 1855 roku został odznaczony Orderem Czerwonego Orła IV klasy.

Niewiele wiemy o życiu prywatnym Theodora Kalidego. Jak wspomina Kurt Bimler – Theodor ożenił się z modelką, która pozowała do „Bachantki”, i chociaż mieli dwie córki, małżeństwo nie przetrwało długo.

Dzięki poszukiwaniom p. Justine Nagler, dziś wiem, że jego żona nazywała się Frederike Amalie Alexandrine Mathilde Kohl (1825–1905), a ich córki Beatrice Alvien (1850–1916) i Flora Valesca (1857–1920). Po pierwszym zawale serca Kalide zapisał w testamencie starszej córce Beatrice „Bachantkę” i niewielką sumę, którą udało mu się odłożyć.

Theodor Kalide uważany jest za jednego z najwybitniejszych górnośląskich rzeźbiarzy i modelarzy oraz prekursora nowego nurtu w sztuce w dobie klasycyzmu. Nie dorobiwszy się majątku ani sławy za życia zmarł w zapomnieniu w Gliwicach.

Über das Privatleben von Theodor Kalide wissen wir nicht viel. Kurt Bimler erwähnt, dass Theodor ein Modell geheiratet hat, das für die „Bacchantin“ posierte, und obwohl aus der Verbindung zwei Töchter hervorgingen, hielt die Ehe nicht lange.

[...] Nachdem er den ersten Herzanfall erlitten hatte, bestimmte er in seinem Testament, dass seine jüngere Tochter die „Bacchantin“ und eine kleine Geldsumme erhalten sollte, die er hatte sparen können.

Theodor Kalide gilt als einer der herausragendsten oberschlesischen Bildhauer und Modellbauer sowie als Vorläufer einer neuen Strömung in der Kunst der klassizistischen Epoche. Ohne zu seinen Lebzeiten zu Vermögen oder besonderem Ruhm gelangt zu sein, starb Kalide vergessen in Gleiwitz.